Przejdź do treści 
Dlaczego warto przeczytać książkę "Learning Ransomware Response & Recovery"?
Ataki ransomware należą do najpoważniejszych zagrożeń w dzisiejszym cyfrowym świecie i dotykają zarówno firmy, jak i instytucje rządowe czy osoby prywatne. W książce *Learning Ransomware Response & Recovery* autorzy W. Curtis Preston i Michael Saylor przedstawiają kompleksowy przewodnik po metodach walki z tym zagrożeniem. Poniższy artykuł w krótki sposób omawia kluczowe wnioski z które można odnieść do wytycznych normy ISO/IEC 27001:2022 w zakresie kopii zapasowych i ciągłości działania biznesu – ISO 22301:2019.
Mimo, że w sieci znaleźć można dużo publikacji, także bezpłatnych o tej tematyce, to jednak często nie stanowią one kompendium wiedzy w tym zakresie, są kontekstowe i często mocno skrócone. Zawsze warto więc uporządkować sobie wiedzę aby wykorzystać ją potem w praktyce, gdyby przyszła taka konieczność. Dlatego ta książka to kompleksowy przewodnik po ochronie krytycznych systemów i skutecznym reagowaniu, gdy wydarzy się najgorsze. Niezależnie od tego, czy jesteś specjalistą ds. bezpieczeństwa nieświadomym tego, jak narażone są twoje systemy kopii zapasowych, czy administratorem kopii zapasowych potrzebującym większej wiedzy na temat bezpieczeństwa, to opracowanie jest niezbędną mapą drogową. Dzięki praktycznym poradom, jasnym ramom i wskazówkom krok po kroku, wypełnia lukę między ochroną danych a cyberbezpieczeństwem – umożliwiając zespołom dostarczanie zdecydowanych, skutecznych odpowiedzi w obliczu ransomware. Można zapobiec 90% ataków ransomware za pomocą praktycznych, prostych kroków:
- Chroń swoje systemy kopii zapasowych przed byciem ofiarą ataku.
- Zminimalizuj promień wybuchu ataków na infrastrukturę.
- Identyfikuj, izoluj i przywracaj zagrożone systemy z pewnością.
- Opracuj i przetestuj szczegółowy plan reagowania na incydenty.
A teraz trzy kilka refleksji z lektury tej książki.
Jak ISO 27001 pomaga chronić przed ransomware?
Ransomware jest jednym z najlepszych przykładów zagrożenia, które wymaga nie tylko zabezpieczeń technicznych, ale przede wszystkim dojrzałego systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji. ISO 27001 dostarcza spójnych mechanizmów prewencji, detekcji i reagowania, pomagając organizacjom ograniczyć prawdopodobieństwo udanego ataku oraz zminimalizować jego skutki.
Kluczowe kontrole wspierające ochronę przed ransomware obejmują m.in.: zarządzanie podatnościami, separację środowisk, politykę silnych haseł i MFA, bezpieczne konfiguracje, szkolenia użytkowników, zarządzanie kopiami zapasowymi, monitoring incydentów oraz weryfikację bezpieczeństwa dostawców. Gdy są wdrożone jako część ISMS, tworzą wielowarstwową barierę utrudniającą atak i umożliwiającą szybkie wykrycie jego symptomów.
W praktyce najsłabszym punktem okazuje się nie technologia, lecz organizacja — brak aktualizacji, zbyt szerokie uprawnienia użytkowników, niewystarczająca segmentacja sieci, opóźnione łatki lub brak reakcji na alerty. ISO 27001 pomaga uporządkować te obszary w spójny system nadzoru i ciągłego doskonalenia.
Jak ISO 22301 wspiera odzyskiwanie po ataku ransomware?
Nawet najlepsze zabezpieczenia nie gwarantują całkowitej ochrony. ISO 22301 odgrywa kluczową rolę w planowaniu tego, co zrobić po udanym ataku — czyli jak utrzymać zdolność operacyjną mimo utraty danych, systemów czy środowisk produkcyjnych.
BCMS pomaga określić priorytetowe procesy biznesowe, zdefiniować parametry RTO i RPO, przygotować plany pracy manualnej oraz ustalić strategie odtwarzania kluczowych usług ICT. W praktyce ataki ransomware obnażają prawdę o organizacji: czy jej backupy są odseparowane, czy procedury recovery są realne, czy zespoły wiedzą, jak działać w sytuacji kryzysowej.
ISO 22301 pozwala zbudować odporność, która umożliwia szybkie przywrócenie działania firmy przy zachowaniu minimalnego poziomu usług, nawet jeśli duża część infrastruktury pozostaje niedostępna.
Zrozumienie zagrożenia ransomware
Książka rozpoczyna się od szczegółowego omówienia ewolucji ransomware – od prostych programów szyfrujących po współczesne ataki podwójnego wymuszenia (*double extortion*). Autorzy wyjaśniają mechanizmy działania ransomware oraz sposoby jego infiltracji systemów i szyfrowania danych.
Podkreślają również znaczenie poznania cyklu życia ataku dla skutecznej obrony organizacji przed zagrożeniami. Zgodnie z normą ISO 27001 (ISO/IEC 27001:2022 – Zabezpieczenie A.5.7 – Rozpoznanie zagrożeń), organizacje powinny być na bieżąco z nowymi technikami ataków i wektorami zagrożeń.
Wrażliwość systemów kopii zapasowych
Jednym z najbardziej wartościowych rozdziałów książki jest ten dotyczący podatności systemów kopii zapasowych na ataki ransomware. Hakerzy coraz częściej celują w systemy backupowe – aby uniemożliwić odzyskanie danych lub wykorzystać je jako punkt wejścia do sieci organizacji.
Norma ISO/IEC 27001:2022 (Zabezpieczenie A.8.13 – Zapasowe kopie informacji) podkreśla konieczność wdrażania solidnych strategii tworzenia kopii zapasowych oraz ich regularnego testowania pod kątem możliwości odzyskania danych po incydencie bezpieczeństwa.
Preston i Saylor zalecają stosowanie tzw. kopii niemodyfikowalnych (*immutable backups*), które są odporne na zmiany nawet przez administratorów systemu – co gwarantuje bezpieczeństwo przynajmniej jednej kopii krytycznych danych w przypadku ataku.
Budowanie odpornego planu reagowania na incydenty
Autorzy oferują praktyczne wskazówki dotyczące tworzenia planów reagowania na incydenty związane z ransomware, w tym przeprowadzania ćwiczeń symulacyjnych (*tabletop exercises*). Takie działania pozwalają identyfikować luki w przygotowaniu organizacji i doskonalić procedury reagowania na incydenty.
Zgodnie z normą ISO/IEC 27001:2022 (Zabezpieczenie A.5.24 – Planowanie i przygotowanie do zarządzania incydentami związanymi z bezpieczeństwem informacji), dokumentacja procedur wykrywania i reagowania na incydenty jest kluczowa dla skutecznej obrony przed atakami cybernetycznymi.
Najczęstsze błędy organizacji w przygotowaniu na ransomware
Jednym z głównych błędów jest myślenie, że ataki ransomware można wyłącznie „zablokować”. W rzeczywistości większość incydentów wynika z podstawowych zaniedbań: braku aktualizacji, słabych haseł, błędnej konfiguracji dostępu, zbyt szerokich uprawnień lub braku segmentacji sieci. Organizacje często polegają na pojedynczym rozwiązaniu technologicznym, zamiast budować warstwową architekturę obrony.
Drugim częstym błędem jest brak testowania backupów oraz ich niewłaściwe przechowywanie — kopie online podłączone do tej samej domeny mogą zostać zaszyfrowane tak samo, jak dane produkcyjne. Równie niebezpieczne jest poleganie na dostawcach bez weryfikacji ich odporności na ransomware, co naraża organizację na konsekwencje ataków łańcuchowych.
Trzecim błędem jest brak procedur komunikacyjnych i decyzyjnych: kto ogłasza incydent? Kto kontaktuje się z klientami? Jak informować interesariuszy? Bez tych elementów każda minuta kryzysu zwiększa chaos i koszty.
Checklista przygotowania organizacji na ransomware
Opracowane polityki bezpieczeństwa i zarządzania ryzykiem.
Architektura backupów odporna na ransomware (offline, immutable, air-gap).
Segmentacja środowisk i minimalizacja uprawnień.
Regularne aktualizacje i skanowanie podatności.
Mechanizmy EDR/XDR i monitoring bezpieczeństwa.
Szkolenia użytkowników (phishing, podejrzane treści).
Playbook incydentu ransomware — krok po kroku.
Testy odtwarzania danych co najmniej kwartalnie.
Weryfikacja odporności dostawców (SaaS, chmura, outsourcing).
Powiązanie procedur recovery z ISO 22301 (RTO, RPO, scenariusze).
Podsumowanie: Plan na cyberodporność
Książka *Learning Ransomware Response & Recovery* to nie tylko techniczny podręcznik – to strategiczny przewodnik po budowaniu odporności organizacji na ataki ransomware. Autorzy oferują kompleksowe podejście do cyberbezpieczeństwa zgodne z normą ISO/IEC 27001:2022.
Dla specjalistów IT i liderów biznesu książka ta stanowi nieocenione źródło wiedzy o zabezpieczaniu systemów kopii zapasowych, opracowywaniu planów reagowania na incydenty oraz szybkim odzyskiwaniu sprawności operacyjnej po ataku.
W świecie coraz bardziej zaawansowanych cyberzagrożeń publikacja ta dostarcza praktycznych wskazówek, które mogą przesądzić o ciągłości działania firmy lub jej poważnym kryzysie operacyjnym i finansowym.
Zapraszam do współpracy
Zespół Centre of Excellence
FAQ: „Dobra książka – Ransomware” (ISO/IEC 27001 + ISO 22301 + cyberodporność)
Jak ISO/IEC 27001 odnosi się do ataków ransomware – czy to w ogóle „wchodzi w zakres normy”?
Tak. ISO/IEC 27001:2022 wskazuje szereg kontroli bezpośrednio związanych z przygotowaniem na ransomware: od rozpoznawania zagrożeń (A.5.7), przez kopie zapasowe (A.8.13), po zarządzanie incydentami (A.5.24 i powiązane). Atak ransomware jest jednym z typowych scenariuszy ryzyka bezpieczeństwa informacji.
Wdrożenie ISO/IEC 27001 nie gwarantuje braku ataku, ale znacząco zmniejsza prawdopodobieństwo sukcesu ataku i ogranicza jego skutki dzięki kontrolom prewencyjnym, detekcyjnym i reakcyjnym.
W jaki sposób ISO 22301 wspiera organizację w kontekście ransomware?
ISO 22301 patrzy na ransomware z perspektywy zdolności do utrzymania i przywrócenia kluczowych funkcji biznesowych. Jeśli atak szyfruje dane lub unieruchamia systemy, dobrze zdefiniowane BIA, strategie ciągłości i plany odtwarzania pozwalają szybko przywrócić działanie w oparciu o kopie zapasowe, alternatywne lokalizacje i procedury manualne.
ISMS (27001) dba o to, aby incydent został wykryty, opanowany i przeanalizowany. BCMS (22301) dba o to, aby organizacja „przetrwała”, a przerwa w działalności była w granicach akceptowanych przez biznes.
Jakie praktyki backupowe są kluczowe w perspektywie 27001 i ochrony przed ransomware?
Norma 27001 wskazuje na konieczność stosowania odpowiednich mechanizmów backupu, testów odtwarzania i ochrony kopii przed modyfikacją. W praktyce oznacza to: separację środowisk, kopie offline/immutable, segmentację uprawnień, regularne testy odtworzeniowe oraz dokumentowanie scenariuszy odtwarzania.
Bezpieczeństwo backupów to nie tylko technologia, ale też proces: kto decyduje o backupie, kto weryfikuje logi, jak często testuje się odtwarzanie, jakie są procedury na wypadek kompromitacji środowiska backupowego. Tu łączą się 27001, 22301 i dobre praktyki omawiane w książce.
Czy sam certyfikat ISO/IEC 27001 wystarczy, aby klient uznał nas za „odpornych na ransomware”?
Certyfikat jest dowodem na istnienie systemowego podejścia do bezpieczeństwa informacji i regularnych audytów. Nie jest jednak gwarancją, że atak się nie powiedzie. Z punktu widzenia klienta ważne jest, czy Twoja organizacja ma: aktualną analizę ryzyka, przetestowane procedury reagowania, dojrzały program backupów i ćwiczenia scenariuszy ransomware.
Dlatego certyfikat powinien być uzupełniony konkretną komunikacją: jakie mamy zasady backupów, jak często testujemy odtwarzanie, jak wygląda nasz plan reagowania na incydenty i jak BCMS wspiera ciągłość usług w razie ataku.
Jak połączyć w firmie wnioski z książki o ransomware z wymaganiami ISO/IEC 27001 i ISO 22301?
Najprościej – potraktuj książkę jako „checklistę” do przeglądu istniejących procedur i zabezpieczeń. Wypisz praktyki, które autorzy rekomendują (np. immutable backups, tabletop exercises, playbooki incydentowe) i zmapuj je na wymagania oraz kontrole z ISO/IEC 27001 i procesy z ISO 22301.
Następnie zrób przegląd luk: co już mamy, co działa tylko na papierze, czego brakuje. Wyniki możesz przełożyć na plan doskonalenia ISMS/BCMS, a jednocześnie na konkretne projekty techniczne (zmiana architektury backupu, nowy scenariusz ćwiczeń, aktualizacja playbooków).
Bibliografia
- https://ppl-ai-file-upload.s3.amazonaws.com/web/direct-files/47339826/53d5b706-4c35-4440-b6b4-1fa94829df58/Learning-Ransomware-Response-Recovery-for-Raymond-Rhine.pdf
- https://www.veeam.com/whitepapers/ransomware-recovery-comprehensive-guide_wp.pdf
- https://media.bitpipe.com/io_15x/io_157282/item_2478983/Ransomware-Recovery.pdf
- https://ethico.com/blog/ransomware-response-a-cybersecurity-survival-guide/
- https://iso-docs.com/blogs/iso-27001-2022-standard/iso-27001-2022-control-8-13-information-backup
- ISO/IEC 27001:2022 Information security, cybersecurity and privacy protection — Information security management systems — Requirements – https://www.iso.org/standard/27001
- ISO 22301:2019 – Security and resilience — Business continuity management systems — Requirements – https://www.iso.org/standard/75106.html