Skip to content 
Dariusz Rycek
Kultura jakości – nowy termin w jakości
Temat kultury w systemach zarządzania jest czasami podnoszony, chociaż formalnie nie jest nigdzie opisany, czy też wymagany. Zwykle dotyczy doskonalenia systemu zarządzania i związany jest z tematyką ryzyka, bezpieczeństwa, i np. samej jakości, którą można odnieść do ISO 9001. Każda z tych kultur stanowi składową kultury organizacyjnej.
W sierpniu b.r wydana została w ramach komitetu „ISO/TC 176/SC 3 Supporting technologies” norma pomocnicza „ISO 10010:2022 – Quality management — Guidance to understand, evaluate and improve organizational quality culture”, która właśnie jako pierwsza podniosła temat kultury jakości. Jest ona bardziej związana z normą ISO 9000:2015 – Quality management systems — Fundamentals and vocabulary” oraz „ISO 9004:2018 – Quality management — Quality of an organization — Guidance to achieve sustained success” niż z normą zasadniczą tworzącą wymagania. Jest to zrozumiałe, gdyż „ISO 9001:2015 – Quality management systems — Requirements” tworzy ramy systemu, a temat doskonalenia pozostawia beneficjentowi. Natomiast jej związanie ze wspominanymi wyżej normami wynika w pierwszym przypadku z odniesienia do 7 zasad jakości (koncentracja na kliencie; przywództwo; zaangażowanie ludzi; podejście procesowe; doskonalenie; podejmowanie decyzji w oparciu o dowody; zarządzanie relacjami), a z drugiej strony do działań sprzyjających osiągnięciu trwałego sukcesu, co jest motywem przewodnim normy ISO 9004.
Wydany dokument dostarcza przykładowych narzędzi do oceny organizacyjnej kultury jakości poprzez samoocenę w celu określenia dojrzałości kultury jakości i potencjału do jej doskonalenia. W dokumencie tym pojawiają się dwie definicje dotyczące kultury.
Kultura – zintegrowane wspólne wartości, przekonania, historia, etyka, postawy i obserwowane zachowania (w tym dokumencie termin „kultura” odnosi się do kultury organizacyjnej).
kultura jakości – kultura wspierająca realizację polityki i celów jakości oraz dostarczanie wyrobów i usług spełniających potrzeby i oczekiwania klientów, i innych zainteresowanych stron.
Związek między kulturą jakości a kulturą organizacyjną
Nie trudno się domyślić, że organizacja powinna traktować kulturę jakości jako integralną część całej kultury organizacyjnej, niezależnie od tego, czy został wdrożony zdefiniowany system zarządzania jakością, czy też nie. Ale ponadto należy uwzględniać:
- zachowania, które wspierają zapewnienie jakości produktu lub usługi;
- koncentrację na kliencie;
- ryzyka i szanse;
- ocenę wyników;
- ciągłe doskonalenie.
Do określenia dojrzałości swojej kultury jakości, należy określić poziom, w jakim integracja zasad zarządzania jakością i podstawowych koncepcji została osadzona w kulturze organizacyjnej oraz rozważyć jej wpływ na ustanowienie, działanie i utrzymanie systemów, procesów i procedur organizacyjnych. Dlatego do ustanowienia kultury jakości, należy zapewnić, że jej wizja, misja i wartości są dostosowane do jej celów. A Cele powinny uwzględniać kontekst organizacji oraz potrzeby i oczekiwania odpowiednich zainteresowanych stron. To pokazuje, że w tej samej organizacji mogą istnieć różne kultury w zależności od działów, lokalizacji geograficznych, itp. Nawet jeżeli mamy zachowaną spójność, to poziom kultury może być różny, ale nie odmienny.
Zakres opracowana normy
Norma zbudowana jest niby na wzór struktury normy, czy też modelu PDCA, co łatwo zauważyć czytając spis treści :
- Kontekst organizacji (…)
- Określenie pożądanej kultury jakości (Role i zadania przywódcze);
- Określenie aktualnej kultury jakości (Zdecyduj, co będzie mierzone i jak, Monitorowanie i mierzenie obecnej kultury jakości, Analiza i ocena obecnej kultury jakości, Przeanalizuj obecną kulturę jakości, Ocenić obecną kulturę jakości);
- Określenie i wdrożenie działań mających na celu osiągnięcie pożądanej kultury jakości ( Określenie strategii kultury jakości, Aspekty kultury jakości, Ustanowienie strategii kultury jakości, Analizowanie potrzeby tworzenia kultury jakości w kontekście strategii jakości);
- Wdrażanie pożądanej kultury jakości (Umożliwienie ciągłego doskonalenia kultury jakości);
- Utrzymanie pożądanej kultury jakości (Zaangażowanie ludzi, Mistrzowie kultury jakości Świadomość i szkolenie, Komunikacja, Zarządzanie zmianą, Stała ocena i benchmarking);
Tym razem normodawca zadbał także o przykłady, jak np.
- Tabela A.l – Przykład badania kultury jakości,
- Tabela A.2 – Przykładowe narzędzie samooceny do oceny kultury jakości.
Czy to jednak jest wystarczająca zachęta do zgłębiania tematu pozostawiam Państwa decyzji. Już samo utrzymanie systemu poprzez certyfikację ISO 9001, ISO 27001, ISO 45001, ISO 22301, ISO 37001, ISO 37301, ISO 14001, etc. prowadzoną rzez doświadczonych audytorów, otwartych na zmianę, na nowości, i trendy może dostarczyć klientowi inspiracji do zmian w systemie, w podejściu. Ale nawet ten aspekt wymaga dobrego, dojrzałego wyboru. Inaczej mamy to co wybraliśmy i narzekać możemy na siebie.
Podsumowanie
Gdybym miał w układzie „MUST HAVE” wskazać przydatność tej normy, to zapewne nie wskazałbym na nią pod taki względem. Wszystkie normy wydane przez „ISO/TC 176/SC 3 – Supporting technologies”, czyli podkomitet mają charakter pomocniczy, niektóre bardziej, niektóre mniej użyteczny. Natomiast na bazie krytyki zachowania komitetu TC 176, który mocno stracił na znaczeniu uważam, że temat jakkolwiek ciekawy dla osób chcących pogłębiać budowanie kultury jakości warto poszukać bardziej dojrzalszych publikacji na rynku, które podejmują tematykę integracji kultur jakości, błędu, ryzyka, bezpieczeństwa, etc. w ramach kultury organizacyjnej, bo trzeba zauważać zmiany w otoczeniu i trendy na rynku, bo coraz bardziej widać, że umyka to wspomnianemu komitetowi.
Zapraszamy do współpracy
Zespół Centre of Excellence – QSCert