...

ISO 37005 – Wskaźniki skutecznego zarządzania

Nowość w ISO/TC 309 - wskaźniki

Podobnie jak do normy ISO 37004:2023 Governance of organizations — Governance maturity model — Guidance, o której wspominaliśmy na naszym blogu, tak również w odniesieniu do normy ISO 37005:2024 Governance of organizations — Developing indicators for effective governance, można powiedzieć, że zaginą w gąszczu norm o charakterze dobrych praktyk zarządczych wg ISO. Komitet ISO/TC 309 Governance of organizations odpowiedzialny jest za rozwój i utrzymanie 2 standardów certyfikacyjnych:

  • ISO 37001:2016 Anti-bribery management systems — Requirements with guidance for use,
  • ISO 37301:2021 Compliance management systems — Requirements with guidance for use,

oraz kilku wytycznych, ale tempo ich prac nie jest oszałamiające. Natomiast ten standard może być inspirujący dla wielu innych zastosowań w standardach systemów zarządzania – ISO 9001, ISO 37301, etc. gdzie cele i efektywność jest wpisana w wymagania. Zainspirowało mnie do tego przytoczone Prawo Goodharta, które odnosi się do jednej z niezamierzonych konsekwencji – skupienie się na wskaźniku a nie na celu, gwoli przypomnienia: kiedy miara staje się celem, przestaje być dobrą miarą, ponieważ wydajność jest realizowana niezależnie od konsekwencji. Dlatego trochę więcej o tej normie niż jak to było z normą ubiegłoroczną wspominaną powyżej.

Norma ISO 37005:2024 jest nowym międzynarodowym standardem, który koncentruje się na zarządzaniu organizacjami poprzez opracowanie wskaźników skutecznego zarządzania. Jest to istotny dokument dla każdej organizacji, która dąży do poprawy swojej efektywności i odpowiedzialności poprzez świadome i zorganizowane podejście do monitorowania wyników i podejmowania decyzji.

Zakres normy. Definicje i kluczowe pojęcia

Norma ISO 37005:2024 dostarcza wytycznych dla organów zarządzających w zakresie opracowywania i stosowania wskaźników w ich działalności zarządczej niezależnie od kontekstu. Chociaż dokument ten jest pierwotnie przeznaczony dla organów zarządzających, jego treść jest również istotna dla szerokiego grona interesariuszy zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji. Może to obejmować zarówno menedżerów operacyjnych, jak i zewnętrznych analityków, którzy oceniają jakość zarządzania w organizacji.

Norma ma charakter uniwersalny i może być stosowana w każdej organizacji, niezależnie od jej typu, wielkości, lokalizacji, struktury czy celu działania. Ważnym aspektem tej normy jest to, że nie obejmuje ona wskaźników samego efektywnego zarządzania, lecz raczej dostarcza narzędzi do ich opracowywania i zastosowania w praktyce.

 W ramach normy ISO 37005:2024 znajdują się szczegółowe definicje kluczowych pojęć związanych ze wskaźnikami. Na przykład wskaźnik definiowany jest jako mierzalne przedstawienie stanu decyzji organu zarządzającego, działań organizacyjnych lub oczekiwań interesariuszy. Wprowadzone są również pojęcia takie jak wskaźniki wejścia, które odnoszą się do wszystkich rodzajów zasobów, od których zależy organizacja, oraz wskaźniki wyników, które mierzą działania organizacyjne.

ISO 37005

Struktura i rodzaje wskaźników

ISO 37005:2024 kładzie duży nacisk na strukturalne podejście do wskaźników. Każdy wskaźnik może mieć charakter opisowy (jakościowy) lub ilościowy i powinien być stosowany do oceny wydajności. W ramach struktury wskaźników norma proponuje różne poziomy opisów w zależności od zakresu, co pozwala na lepsze dostosowanie wskaźników do specyficznych potrzeb organizacji.

Norma wyróżnia kilka kluczowych typów wskaźników, które mogą być stosowane przez organizacje. Są to między innymi wskaźniki wejścia, wskaźniki aktywności, wskaźniki wpływu oraz wskaźniki wyników organizacyjnych. Zastosowanie taksonomii tych wskaźników umożliwia organizacjom lepsze zrozumienie i monitorowanie postępów w realizacji swoich celów.

 Wpływ wskaźników na podejmowanie decyzji. Jednym z głównych założeń normy jest to, że wskaźniki mają kluczowe znaczenie w procesie podejmowania decyzji przez organy zarządzające. Wskaźniki pozwalają na dokonywanie porównań różnych opcji lub działań, co ułatwia wybór tych, które najbardziej przyczyniają się do osiągnięcia wyników organizacyjnych i realizacji celów organizacji. Ważne jest, aby informacje wykorzystywane do porównań były istotne i odpowiednio dokładne, aby uniknąć ryzyka podjęcia suboptymalnej decyzji.

Etapy rozwoju i stosowania wskaźników. Norma szczegółowo opisuje etapy opracowywania i stosowania wskaźników. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie oceny materialności, która ma na celu zidentyfikowanie informacji kluczowych dla podejmowania decyzji zarządczych. Następnie, po ustaleniu, które informacje są istotne, można przystąpić do wyboru odpowiednich wskaźników. Ważne jest, aby dane zbierane za pomocą wskaźników były poddane odpowiedniej kontroli, aby zapewnić ich dokładność, kompletność i powtarzalność.

 Ryzyka związane z wyborem i stosowaniem wskaźników ISO 37005:2024 zwraca również uwagę na potencjalne ryzyka związane z wyborem i stosowaniem wskaźników. Jednym z takich ryzyk jest możliwość wystąpienia niezamierzonych konsekwencji, takich jak nadmierne skupienie się na wskaźniku kosztem rzeczywistego celu, co może prowadzić do zniekształcenia wyników. Innym ryzykiem jest brak odpowiedzialności, gdy organizacja nie mierzy skutków swoich decyzji lub nie stosuje wskaźników, które są istotne dla interesariuszy.

 Wybór wskaźników. W kontekście wyboru wskaźników, norma ISO 37005:2024 odnosi się do zasad zawartych w ISO 37000:2021. Te zasady obejmują między innymi decyzje dotyczące określenia celu organizacji, generowania wartości, tworzenia strategii oraz monitorowania wydajności. Wybór odpowiednich wskaźników powinien być zgodny z tymi zasadami i uwzględniać specyficzne potrzeby organizacji w zakresie zarządzania ryzykiem, odpowiedzialności społecznej i trwałości operacyjnej.

ISO 37005 wskażniki

Zastosowanie normy w praktyce - przykłady

Wdrożenie normy ISO 37005:2024 w praktyce organizacyjnej może przynieść wymierne korzyści, szczególnie w zakresie usprawnienia procesu decyzyjnego oraz zwiększenia przejrzystości działań zarządczych. Organizacje, które zdecydują się na implementację tej normy, będą mogły bardziej precyzyjnie definiować i monitorować swoje cele strategiczne, co przełoży się na lepsze zarządzanie zasobami oraz efektywniejsze osiąganie zamierzonych rezultatów.

Ważnym aspektem jest również fakt, że norma promuje podejście oparte na ciągłym doskonaleniu. Dzięki regularnej ocenie wskaźników i ich aktualizacji, organizacje mogą na bieżąco dostosowywać swoje strategie i działania do zmieniających się warunków rynkowych oraz potrzeb interesariuszy. Jest to szczególnie istotne w dzisiejszym dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym, gdzie elastyczność i zdolność do szybkiej adaptacji są kluczowymi czynnikami sukcesu.

Przykładem praktycznego zastosowania normy ISO 37005:2024 może być organizacja działająca w branży produkcyjnej, która chce poprawić efektywność swojego systemu zarządzania produkcją. W ramach wdrożenia normy, firma może opracować zestaw wskaźników, które będą mierzyć efektywność procesów produkcyjnych, jakość produktów oraz poziom satysfakcji klientów. Na podstawie tych wskaźników, zarząd może podejmować decyzje dotyczące optymalizacji procesów, inwestycji w nowe technologie czy poprawy relacji z dostawcami.

Innym przykładem może być organizacja z sektora usług finansowych, która chce zwiększyć przejrzystość swoich działań i lepiej zarządzać ryzykiem. Dzięki zastosowaniu ISO 37005:2024, firma może opracować wskaźniki mierzące stopień zgodności z regulacjami prawnymi, poziom zadowolenia klientów oraz efektywność działań operacyjnych. Te wskaźniki pozwolą na bieżąco monitorować, czy podejmowane decyzje są zgodne z celami strategicznymi organizacji oraz oczekiwaniami interesariuszy.

Oto kilka przykładów wskaźników, które mogą być stosowane zgodnie z wytycznymi normy ISO 37005:2024, wraz z ich definicją, znaczeniem oraz sposobem interpretacji.

  1. Wskaźnik efektywności procesów (OEE – Overall Equipment Effectiveness)

Definicja: OEE to wskaźnik, który mierzy efektywność maszyn i urządzeń w procesie produkcyjnym. Jest on wynikiem iloczynu trzech składników: dostępności, wydajności i jakości.

  • Dostępność: Określa, jaki procent czasu maszyna była dostępna do pracy w porównaniu do planowanego czasu pracy.
  • Wydajność: Mierzy, jak szybko maszyna pracuje w porównaniu do jej maksymalnej wydajności.
  • Jakość: Mierzy, jaki procent produktów wytworzonych przez maszynę jest zgodny ze specyfikacją.

Jak czytać: OEE wyrażany jest w procentach. Wynik 100% oznacza, że maszyna działała bez przestojów, na pełnej wydajności, produkując wyłącznie zgodne z jakością wyroby. Wynik poniżej 85% jest często uważany za sygnał, że w procesie produkcyjnym istnieją znaczące obszary do poprawy.

Znaczenie: Wskaźnik OEE jest kluczowy w identyfikacji strat w procesie produkcyjnym i wskazuje, gdzie można podjąć działania usprawniające, aby zwiększyć efektywność i rentowność.

  1. Wskaźnik satysfakcji klienta (CSAT – Customer Satisfaction Score)

Definicja: CSAT to wskaźnik, który mierzy poziom zadowolenia klientów z produktów lub usług świadczonych przez organizację. Najczęściej mierzy się go za pomocą bezpośrednich pytań do klientów, np. „Jak bardzo jesteś zadowolony z naszego produktu/usługi?”

Jak czytać: CSAT jest wyrażany jako procentowy udział klientów, którzy oceniają swoje zadowolenie na wysokim poziomie (zwykle na 4 lub 5 w skali 1-5). Na przykład, jeśli 80 na 100 klientów oceniło swoje zadowolenie na 4 lub 5, wskaźnik CSAT wynosi 80%.

Znaczenie: Wysoki poziom CSAT sugeruje, że organizacja dobrze spełnia oczekiwania klientów, co może prowadzić do lojalności klientów i powtarzalnych zakupów. Niski poziom CSAT sygnalizuje, że konieczne są zmiany w produkcie, usługach lub obsłudze klienta.

  1. Wskaźnik rotacji pracowników (Employee Turnover Rate)

Definicja: Wskaźnik ten mierzy odsetek pracowników, którzy opuścili organizację w określonym okresie, zwykle wyrażany jako procent całkowitej liczby pracowników.

Jak czytać: Jeśli organizacja zatrudnia 100 pracowników i 10 z nich odejdzie w ciągu roku, wskaźnik rotacji wynosi 10%. Wskaźnik ten można obliczać na różnych poziomach, np. dla całej organizacji lub dla określonych działów.

Znaczenie: Wysoki wskaźnik rotacji może wskazywać na problemy z zarządzaniem zasobami ludzkimi, takie jak niska satysfakcja z pracy, słaba atmosfera w miejscu pracy lub niewystarczające wynagrodzenie. Organizacje z wysokim wskaźnikiem rotacji mogą napotkać trudności w utrzymaniu stabilności operacyjnej i ponosić wyższe koszty rekrutacji i szkolenia nowych pracowników.

  1. Wskaźnik terminowości dostaw (On-Time Delivery Rate)

Definicja: Wskaźnik ten mierzy procent zamówień dostarczonych na czas w stosunku do wszystkich zamówień w określonym okresie.

Jak czytać: Jeśli na 100 zamówień, 90 zostało dostarczonych na czas, wskaźnik terminowości dostaw wynosi 90%. Wskaźnik ten można monitorować w skali tygodniowej, miesięcznej lub kwartalnej, w zależności od potrzeb organizacji.

Znaczenie: Wysoki wskaźnik terminowości dostaw wskazuje na efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw i dobrą współpracę z dostawcami oraz transportem. Niski wskaźnik może sygnalizować problemy w procesach logistycznych, które mogą negatywnie wpływać na satysfakcję klientów i ich zaufanie do firmy.

  1. Wskaźnik efektywności kosztowej (Cost Efficiency Ratio)

Definicja: Jest to wskaźnik mierzący stosunek kosztów operacyjnych do wartości generowanych przychodów. Wyraża, jak efektywnie organizacja zarządza swoimi zasobami finansowymi w celu generowania przychodów.

Jak czytać: Wskaźnik jest wyrażany jako stosunek liczbowy. Na przykład, jeśli organizacja generuje 1 mln PLN przychodu przy kosztach operacyjnych wynoszących 400 tys. PLN, wskaźnik efektywności kosztowej wynosi 0,4.

Znaczenie: Niższy wskaźnik wskazuje na wyższą efektywność kosztową, co oznacza, że organizacja generuje więcej przychodu przy niższych kosztach. Wysoki wskaźnik może sugerować, że koszty operacyjne są zbyt wysokie w stosunku do generowanych przychodów, co może wymagać optymalizacji procesów lub redukcji kosztów.

Te przykłady wskaźników pokazują, jak różnorodne mogą być wskaźniki stosowane zgodnie z normą ISO 37005:2024 i jak mogą one pomóc organizacjom w lepszym zarządzaniu i osiąganiu ich celów. Każdy wskaźnik ma swoją specyfikę i może dostarczyć cennych informacji, jeśli jest prawidłowo zdefiniowany, mierzony i interpretowany.

ISO 37005 ryzyko wskaźników

Znaczenie normy dla zrównoważonego rozwoju

Norma ISO 37005:2024 ma również duże znaczenie dla organizacji, które dążą do realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Dzięki jej zastosowaniu, organizacje mogą lepiej zrozumieć wpływ swoich działań na środowisko, społeczeństwo oraz gospodarkę, a także opracować wskaźniki, które będą mierzyć postępy w realizacji tych celów. Jest to szczególnie ważne w kontekście rosnących oczekiwań interesariuszy dotyczących odpowiedzialności społecznej i środowiskowej firm.

Zastosowanie wskaźników zrównoważonego rozwoju może pomóc organizacjom w identyfikacji obszarów, w których konieczne są poprawy, oraz w monitorowaniu, czy podejmowane działania przyczyniają się do długoterminowego sukcesu organizacji i ochrony zasobów naturalnych. Przykładem może być firma z branży energetycznej, która dzięki wskaźnikom dotyczącym emisji CO2 i efektywności energetycznej, może lepiej zarządzać swoimi działaniami na rzecz ochrony klimatu.

Podsumowanie

ISO 37005:2024 to norma, która może stać się fundamentem skutecznego i odpowiedzialnego zarządzania w organizacjach na całym świecie. Jej uniwersalność i kompleksowe podejście do kwestii wskaźników zarządzania sprawiają, że jest ona narzędziem o szerokim zastosowaniu, niezależnie od specyfiki branży czy wielkości organizacji. Norma ta  stanowi istotne narzędzie dla organizacji, które dążą do usprawnienia swojego systemu zarządzania poprzez świadome i systematyczne podejście do opracowywania i stosowania wskaźników. Wdrażając tę normę, organizacje zyskują nie tylko na efektywności, ale także na transparentności i zdolności do realizacji celów zrównoważonego rozwoju, co ma kluczowe znaczenie w dzisiejszym świecie.

Dzięki normie ISO 37005:2024, organizacje mogą lepiej zrozumieć, jak ich działania wpływają na otoczenie, oraz podejmować bardziej świadome i odpowiedzialne decyzje, które przyczynią się do ich długoterminowego sukcesu. Norma ta jest więc nie tylko narzędziem do poprawy zarządzania, ale również kluczem do budowania trwałej wartości dla wszystkich interesariuszy. Ponadto dzięki zastosowaniu tej normy, organizacje mogą lepiej monitorować swoje działania, podejmować bardziej świadome decyzje zarządcze oraz skuteczniej realizować swoje cele w sposób zrównoważony i odpowiedzialny.

Zapraszamy do współpracy
Zespół Centre of Excellence & QSCert

Bibliografia

  1. ISO 37005:2024 Governance of organizations — Developing indicators for effective governance; https://www.iso.org/standard/65038.html
  2. ISO 37000:2021 Governance of organizations — Guidance; https://www.iso.org/standard/65036.html
Scroll to Top