Wprowadzenie do ISO 45004:2024
Isaac Newton powiedział kiedyś „…jeżeli to o czym mówisz potrafisz wyrazić za pomocą liczba, to znaczy wiesz o czym mówisz…”. Zasada rozliczalności implementowana w art. 9 – Ocena wydajności, w każdej normy certyfikacyjnej nastręcza w zakresie mierników i pomiarów niemało problemów związanych z doborem wartościowych wskaźników. Dlatego praktycznie w każdym komitecie technicznym norm certyfikacyjnych w programie publikacyjnym jest opracowanie takich wytycznych, dobrych praktyk, które pozwoli dopasować odpowiednie mierniki, metodę pomiaru, ect. Tym razem takiej inicjatywy wydawniczej podjął się komitet ISO/TC 283, a więc ten odpowiedzialny za ISO 45001, wydając ISO 45004 – Occupational health and safety management. Guidelines on performance evaluation.
ISO 45004:2024 dostarcza obszernej ramy dla organizacji dążących do oceny i poprawy swojej wydajności w zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP). Jako wytyczna uzupełniająca ISO 45001, adresuje kluczowe składniki oceny wydajności, oferując ścieżkę dla organizacji do skutecznego realizowania swoich celów BHP.
Kamieniem węgielnym ISO 45004:2024 jest podkreślenie kluczowej roli oceny wydajności w zarządzaniu BHP. Standard uznaje, że systematyczna i regularna ocena jest niezbędna do zrozumienia skuteczności inicjatyw BHP. Dzięki temu organizacje mogą identyfikować mocne strony i wskazywać możliwości poprawy.
Składniki procesu oceny wydajności.
Źródła informacji i narzędzia do oceny
Znaczącym wkładem ISO 45004:2024 jest szczegółowe nakreślenie elementów procesu oceny wydajności. Obejmuje to ustalanie zamierzonych rezultatów, wybór odpowiednich procesów oceny, monitorowanie, mierzenie i analizowanie wydajności oraz działanie na podstawie wyników oceny. Te kroki zapewniają, że ocena jest kompleksowa i prowadzi do praktycznych wniosków. Dokument ten zawiera wytyczne dotyczące procesów oceny wyników, w tym:
- wybór i wykorzystanie procesów wydajności, w tym wskaźników;
- monitorowanie i pomiary w celu uzyskania danych;
- analizowanie danych w celu umożliwienia przeprowadzenia oceny;
- niezamierzone konsekwencje;
- ograniczenia, takie jak niedostateczna i nadmierna sprawozdawczość oraz zniekształcenia danych.
ISO 45004:2024 prowadzi organizacje w identyfikacji i wykorzystaniu różnych źródeł informacji do skutecznej oceny wydajności. Obejmują one inspekcje, audyty, ankiety, wywiady i śledzenie incydentów. Standard podkreśla znaczenie używania kombinacji tych narzędzi, aby uzyskać całościowy obraz wydajności BHP.
Rola wskaźników wydajności. Niezamierzone konsekwencje i benchmarking
Wskaźniki wydajności są kluczowe w ISO 45004:2024. Standard doradza w wyborze wskaźników wstępnych (proaktywnych) i końcowych (reaktywnych), zapewniając zrównoważone podejście do oceny wydajności. Zachęca się do stosowania wskaźników ilościowych i jakościowych, każdy oferujący unikalne spojrzenie na procesy i wyniki BHP.
Godny uwagi aspekt ISO 45004:2024 to dyskusja na temat potencjalnych niezamierzonych konsekwencji oceny wydajności. Standard ostrzega przed praktykami, które mogą prowadzić do niedokładnego raportowania lub błędnego przedstawiania kwestii BHP. Omawia również wartość i ograniczenia benchmarkingu, podkreślając jego rolę w analizie porównawczej i identyfikacji możliwości poprawy.
Jako przykład niezamierzonych konsekwencji można wskazać:
- zmniejszone zaangażowanie i zaufanie pracowników w kwestie BHP (np. pracownicy nie proponują możliwości poprawy)
- najwyższe kierownictwo nie wspiera kwestii BHP
- potencjalne incydenty o niskiej częstotliwości są pomijane, mimo że mogą mieć poważne i długoterminowe skutki
- wybrano nieodpowiednie wskaźniki
- wyniki są błędnie rozumiane lub interpretowane
- brak wsparcia, jeśli odpowiednie zainteresowane strony ich nie rozumieją
- niewiarygodne wyniki, jeśli identyczne wskaźniki są stosowane w różnych lokalizacjach bez uwzględnienia różnych kontekstów (np. wymogów prawnych, praktyk pracy, kultury)
- wybór mniej skutecznych wskaźników prowadzących do gorszego podejmowania decyzji i mniej korzystnych wyników w zakresie BHP
- zachęty finansowe i inne – mogą prowadzić do zniekształcenia wyników lub do zaniżania lub zawyżania raportów, albo do zgłaszania incydentów tylko przez ograniczoną grupę pracowników.
Integracja z procesami biznesowymi.
Adaptacja i doskonalenie
ISO 45004:2024 opowiada się za integracją oceny wydajności BHP z szerszymi procesami biznesowymi. Podejście to zapewnia, że rozważania dotyczące BHP są wbudowane we wszystkie działania organizacyjne, sprzyjając kulturze bezpieczeństwa i zdrowia.
Standard uznaje dynamiczną naturę środowisk biznesowych i potrzebę adaptacji procesu oceny wydajności. Podkreśla ciągłe doskonalenie, nakłaniając organizacje do regularnego przeglądu i doskonalenia swoich procesów oceny, aby były zgodne ze zmieniającym się kontekstem i celami.
Przykłady działań związanych z integracją i dostosowaniem oceny wyników mogą obejmować:
- proces wyboru i wdrażania procesów oceny wyników, w tym wskaźników, proaktywnie ocenia potencjalne niezamierzone konsekwencje i negatywny wpływ na inne obszary działalności;
- Kontrole zarządzania BHP i audyty wewnętrzne są zintegrowane z innymi systemami zarządzania (np. systemami zarządzania jakością, środowiskiem, energią);
- Spójne metody są wykorzystywane do badania incydentów, które mają wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy, środowisko i jakość;
- raporty dotyczące uszkodzeń sprzętu obejmują potencjalny wpływ na BHP i środowisko;
- procesy oceny wyników i działań naprawczych są dostosowane do różnych systemów zarządzania, a wspólne kwestie są identyfikowane i rozwiązywane;
- Wyniki badań kulturowych dotyczących BHP, w tym czynników psychospołecznych i zdrowia psychicznego, bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia, mogą również dostarczyć informacji na temat jakości, środowiska, produktywności i zatrzymania pracowników;
- Sprzęt BHP jest objęty ogólnym programem kalibracji;
- Monitorowanie narażenia pracowników jest zintegrowane z warsztatami monitorowania jakości powietrza w pomieszczeniach, aby zająć się kwestiami BHP i zachęcić do identyfikacji możliwości ulepszenia produktów i usług;
- uwzględnienie kosztów, jakości, produktywności i BHP w procesach oceny wyników (zamówienia, wykonawcy, dostawcy).
Wnioski: Krok w stronę bezpieczniejszych miejsc pracy
ISO 45004:2024 jest solidnym narzędziem dla organizacji zaangażowanych w poprawę swojej wydajności BHP. Dostarczając strukturalnego podejścia do oceny wydajności, standard toruje drogę do tworzenia bezpieczniejszych, zdrowszych miejsc pracy, dostosowując cele BHP do szerszych celów organizacyjnych. Z jego wszechstronnymi wytycznymi, ISO 45004:2024 jest niezbędny w napędzaniu ciągłego doskonalenia zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
Ciekawą lekturą będzie też propozycja oceny poziomu dojrzałości przedstawiona w załączniku A.4. – od przywództwa poprzez strategię, organizację, pracowników i partnerstwo, stąd też warto sięgnąć po tą normę. Będziemy rekomendować tą normę naszym audytorom oraz naszym klientom przy audytach certyfikacyjnych, oraz okresowych.
Zapraszamy do współpracy i kontaktu,
Zespół Centre of Excellence & QSCert
Literatura:
- ISO 45004:2024 – Occupational health and safety management. Guidelines on performance evaluation – https://www.iso.org/standard/64285.html
- ISO 45001:2018 – Occupational health and safety management systems. Requirements with guidance for use – https://www.iso.org/standard/63787.html